Welzijn op Recept kan mensen, die vastlopen bij de huisarts, weer op weg helpen.

Het vraagt een bredere manier van kijken naar mensen met een hulpvraag die niet van medische aard is en samen met hen, in vorm van gesprekken, op zoek gaan naar wat diegene écht nodig heeft. Geen medicijnen of doorverwijzing naar een psycholoog, maar iets dat past bij de persoon en bijdraagt aan het gevoel van welzijn. Denk aan vrijwilligerswerk om eenzaamheid tegen te gaan. Schilderen om uiting te geven aan neerslachtige gevoelens. Samen wandelen om met bepaalde angsten om te gaan. Het kan van alles zijn.

In de gemeente Heerenveen wordt Welzijn op Recept – na een geslaagde pilot bij drie huisartspraktijken – sinds 2022 ingezet bij alle huisartspraktijken. Patiënten worden doorverwezen naar een welzijnscoach. Zij helpt hen verder. Door samen op zoek te gaan naar het antwoord, soms zelfs op de vraag áchter de vraag, en daar invulling aan te geven. Maar ook de patiënt net dat extra zetje te geven om de stap te zetten. Bijvoorbeeld door het regelen van het eerste contact, een aanmelding of de eerste keer meegaan. Welzijn op Recept is in onze gemeente niet alleen een samenwerking tussen huisartspraktijken en welzijnsorganisatie Caleidoscoop, maar ook Ateliers Majeur, Sportstad Heerenveen, Bibliotheek Mar en Fean en de Raad van Kerken dragen bij aan Welzijn op Recept. Zo zorgen we er met elkaar voor dat onze inwoners de juiste ondersteuning krijgen en voorkomen we dat ze in zwaardere zorg terechtkomen.

Ontwikkelingen gemeente Súdwest-Fryslân

In Súdwest Fryslân zijn we ruim een jaar geleden gestart met de pilot WoR.

In de pilot konden in eerste instantie alleen de huisartsenpraktijken die meededen aan Wijkgericht Werken doorverwijzen. Alle deelnemers van het kernteam, dus ook wijkverpleegkundigen, sociaal werkers en gebiedsteam kunnen doorverwijzen naar WoR. Dit waren 3 praktijken. Omdat er aangesloten wordt bij wijkgericht werken, is er al een basis voor het samenwerken.

Inmiddels hebben we de pilot uitgebreid naar Sneek. Ook nieuwe kernteams wijkgericht werken nemen deel, zoals Koudum en straks Workum. Daarnaast mogen ook onze eigen gebiedsteammedewerkers verwijzen naar de welzijnscoach.

De eerste ervaringen zijn bij alle partijen positief. De huisarts merkt echt dat sommige patiënten veel minder vaak het spreekuur bezoeken. De inwoner/patiënt voelt zich gehoord en kan met de ondersteuning zelf stappen zetten om zijn welbevinden te vergroten.

De pilot is voor het grootste deel gefinancierd vanuit een intern innovatiebudget van de gemeente. We zoeken nu naar middelen om WoR als structurele dienst onder welzijnsorganisatie Sociaal Collectief onder te brengen. Vanuit het GALA zijn er SPUK middelen beschikbaar, maar deze middelen zijn niet voldoende.

Titia van der Ploeg

Beleidsadviseur gemeente Súdwest Fryslân

De deur van het appartement in een groot wooncomplex staat op een kier, de geur van sigaar komt me tegemoet. In de woonkamer tref ik meneer Jongsma (naam gefingeerd). In een makkelijke stoel zit hij voor het raam. “Kijk eens wat mooi hier, het uitzicht. Die boom, die krijgt straks hele mooie kleuren in de herfst. Dit plekje hier is echt fantastisch.” Meneer Jongsma is door de huisarts bij mij aangemeld met de omschrijving: eenzaam, weinig fleur meer, piekeren. Hij is 89 jaar.

In onze gesprekken hebben we gezocht naar wat wel kan en waar meneer plezier of voldoening in heeft. Samen beslissen we dat hij een keer boodschappen gaat doen met zijn dochter en een keer gaat koffiedrinken in zijn appartementencomplex. Gewoon om te ontdekken of het nu echt leuk is en iets voor hem oplevert. Onze gesprekken zijn waardevol; wat is wat hij zelf wil en wat is mogelijk? Het is niet zo dat hij nu iedere keer naar de koffieochtend gaat en een drukke agenda heeft. Het is meer dat hij weet dat hij zelf in beweging moet komen als hij iets wil ondernemen, dat hij anderen om hulp kan vragen en dat hij zelf mag beslissen. “Misschien hoort het ook wel bij mijn leeftijd dat ik niet zoveel zin meer heb om iets te ondernemen. Als ik dat bedenk, zit ik al veel lekkerder in mijn stoel.”

Intervisie in Friesland

Hoe ga je om met iemand die constant ‘ja maar’ zegt, wat doe je als de problematiek van iemand heel zwaar en complex is, hoe werk je samen met je verwijzers of wat doe je als iemand na een paar maanden opbelt en weer terug bij af is? Dit kunnen thema’s zijn die we met elkaar bespreken in onze intervisie. Welzijnscoaches uit verschillende gemeenten zitten drie a vier keer per jaar bij elkaar om van elkaar te leren. Leuk, zinvol en gezellig. Ben je ook gestart als welzijnscoach en wil je aanhaken? Dat kan, neem contact op met Liza de Vries uit Heerenveen.

Aanleiding

Vanuit de Friese Samenwerkingsagenda (FSA) hebben De Friesland en alle Friese gemeenten een ambitie omschreven om Welzijn op Recept in heel Friesland uit te rollen. Dit valt samen met de opgave vanuit het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) en het Integraal Zorgakkoord (IZA) voor de gemeenten en zorgverzekeraar om met ingang van 1 januari 2024 te komen tot een ketenaanpak Welzijn op Recept. Vanuit de FSA is een provinciaal netwerk WoR gestart. Dit netwerk is een aantal keren bijeen gekomen om informatie over Welzijn op Recept uit te wisselen.

Uit dit provinciale netwerk is een kernteam samengesteld om de bouwstenen voor de ketenaanpak te schrijven. Om hier vorm en inhoud aan te geven is er een ketenregisseur Welzijn op Recept aangesteld. De ketenregisseur vervult een brugfunctie tussen de verschillende stakeholders. Zij zorgt ervoor dat provinciaal een afvaardiging van de verschillende partijen periodiek bijeenkomt. Het provinciale netwerk kan als klankbordgroep dienen.

Samenstelling provinciale kerngroep ketenaanpak WoR

• Mathilde Winsser – ROS Friesland
  
• Bonnie Room – Dokterszorg
  
• Marjan Veltman – Dokterszorg
  
• Ineke Weernink – Welzijn
  
• Titia van der Ploeg – (ondergemandateerde) gemeente Súdwest-Fryslân
  
• Diana Elsinga – (ondergemandateerde) gemeente Heerenveen
  
• Sarah Tromp – gemeente De Fryske Marren
  
• Sara Meijer – Zorgverzekeraar De Friesland
  
• Trees Flapper – projectleider WoR
  
• Nynke Benedictus – projectleider WoR
  

Verantwoordelijkheden

Deze kerngroep moet zorgen voor bouwstenen (onderdelen ketenaanpak) waarin duidelijk wordt omschreven welke partijen welke verantwoordelijkheden hebben en welke stappen deze moet nemen om WoR lokaal te kunnen implementeren. Tezamen vormen deze bouwstenen de ketenaanpak Welzijn op Recept. De ketenregisseur is primair verantwoordelijk voor afstemming en begripsvorming over de gehele keten en faciliteert samenwerking door horizontaal (wie, wat en waar) en verticaal (vertaling van landelijke richtlijnen naar regionale afspraken) teams met elkaar te verbinden in de keten.

Monitoring Heerenveen

Vanuit het programma ‘Regioplan Heerenveen’ wordt er aan verschillende projecten gewerkt, waaronder Welzijn op Recept. Onderdeel hiervan was het beschrijven en vaststellen hoe de monitoring en evaluatie er per project uit zou moeten zien. Om dit voor Welzijn op Recept goed te kunnen vormen, is er een projectgroep opgezet met hierin de belangrijkste stakeholders (gemeenten, welzijnsorganisaties en Dokterszorg met ondersteuning van ROS Friesland). Om goed te kunnen monitoren en evalueren is het belangrijk om de doelstelling SMART (specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdsgebonden) te maken. Er zijn zes doelstellingen gevormd (gebaseerd op de informatie van het Landelijk kenniscentrum Welzijn op Recept). Voorbeeld: In 2026 realiseren we in de hele regio (Heerenveen, Weststellingwerf, De Fryske Marren en een deel van Opsterland) 1000 verwijzingen naar Welzijn op Recept​.

Nu de doelstellingen bepaald zijn, is ook duidelijk welke indicatoren er gemeten moeten worden. Er worden afspraken gemaakt over wie welke informatie aanlevert. Veel data worden al bijgehouden door de Welzijnscoaches van Heerenveen, Weststellingwerf en De Fryske Marren, maar iedere gemeente doet dit momenteel nog op haar eigen manier.

De uitkomsten van deze projectgroep zullen gedeeld worden zodat deze vervolgens lokaal als basis gebruikt kan worden voor de monitoring van Welzijn op Recept bij jou in de regio.

Ontwikkelingen binnen huisartsenzorg

Momenteel zijn er diverse ontwikkelingen gaande op het gebied van Welzijn op Recept binnen huisartsenzorg. Voor een verwijzing naar het welzijnswerk is een bredere scope tijdens het spreekuur nodig. Om hiertoe te komen kan het spinnenwebgesprek op basis van positieve gezondheid worden ingezet. Het concept Positieve Gezondheid wordt inmiddels door vele huisartsen omarmd. In sommige regio’s wordt multidisciplinaire scholing op het gebied van Positieve Gezondheid opgepakt.

Dit zorgt voor een brede scope t.a.v. problematiek wat het verwijzen naar Welzijn op Recept meer op gang brengt. Domeinoverstijgende samenwerking in de wijk (wijkgericht werken) zal hieraan ook een belangrijke bijdrage leveren. Het programma ‘Meer tijd voor de patiënt’ stimuleert praktijken om te werken met Positieve Gezondheid en biedt de mogelijkheid om aan de slag te gaan met Welzijn op Recept. Daarnaast wordt er in het concept Zorgprogramma Kwetsbare ouderen aandacht besteed aan de mogelijkheid tot verwijzen naar Welzijn op Recept.

Huisartsen en gemeenten hebben een aantal gezamenlijke opdrachten die voortkomen uit IZA en GALA. Naar aanleiding hiervan werd op 21 september j.l. een bijeenkomst georganiseerd voor de beleidsadviseurs van de Friese gemeenten en de Friese huisartsen waarbij de onderlinge samenwerking centraal stond. Welzijn op Recept werd daarbij genoemd als een succesvolle interventie om het sociale en het medische domein met elkaar te verbinden.

Dashboard Vektis ten behoeve van doorontwikkeling WoR

Vektis heeft in samenwerking met VNG en verschillende gemeenten het dashboard Welzijn op Recept beschikbaar gesteld in de gemeentezorgspiegel. In het Welzijn op Recept dashboard is er een combinatie gemaakt tussen de open data van de GGD-gezondheidsmonitor van de Vektis huisartsendata. Met deze combinatie van data is er een potentie-score gemaakt op wijkniveau. Hiermee kan een gemeente zien in welke wijken de meeste winst te behalen valt door Welzijn op Recept toe te passen. Deze potentie-score is opgebouwd uit vijf verschillende factoren:

• eenzaamheid;
• moeite met rondkomen;
• ervaren gezondheid;
• geven van mantelzorg;
• en de frequentie huisartsenbezoek.

In het dashboard is meer informatie te vinden over de analyse en de inhoud van het dashboard.

Contact

Om succesvol te werken met Welzijn op Recept zijn goede contacten nodig tussen de verschillende partijen. Daarom hierbij een overzicht van de contactpersonen vanuit Dokterszorg (regio organisatie huisartsenzorg) en contactpersonen per gemeenten voor Welzijn op Recept en een overzicht van de welzijnsorganisaties in Friesland. Hopelijk helpt dit om in jouw gemeente aan de slag te gaan met Welzijn op Recept.

Dokterszorg